تهران- ایرناپلاس- داوری در فوتبال ایران، حکایتی است مشحون از درد و رنج، و داورها چه عادلانه در سوت خود بدمند و چه گهگاه به عمد و یا غیرعمد قضاوت نادرست انجام دهند مورد شماتت دوست و دشمن قرار می‌گیرند و سوگ‌مندانه باید گفت در بیشتر مواقع داوری فوتبال ما، چنین رسمی حاکم است.
به گزارش ایرناپلاس، البته باید اشاره کرد که قصد عمدی و قبلی داورها برای تغییر نتیجه بازی وجود ندارد و بیشتر، اشتباه‌های داوری مطرح است.
موضوع مورد بحث ما نیز اشتباه‌های داوری است که در دیدار پرسپولیس مقابل هوادار به اوج خود رسید و گل دوم هوادار با دست زده شد و گل دوم پرسپولیس نیز به‌دلیل خطای اسدی روی مدافع حریف، باید مردود اعلام می‌شد و این اشتباه‌ها باید خیلی جدی مورد توجه کمیته داوران، دپارتمان داوری و حتی ناظران عملکرد داوران قرار گیرد.
نقش کمیته داوران و دپارتمان داوری
نخستین موضوع مهم، افزایش چهارصد درصدی دستمزد داوران است که تصویب شده اما هنوز به مرحله اجرا در نیامده است. البته این موضوع نقشی در قضاوت داورها ندارد اما نقش کمیته داوران و دپارتمان داوری بیش از خود داوران در اشتباه‌های داوری است! نکته‌ای که نباید آن را نادیده گرفت و به‌راحتی از آن عبور کرد.
در حال حاضر رضا سخندان به‌عنوان رئیس دپارتمان چیدمان داورها را انجام می‌دهد و خداداد افشاریان نیز به‌عنوان رئیس کمیته داوران بر آن نظارت دارد. نکته این است که وقتی نظارتی صورت می‌گیرد، چگونه داوری که در قضاوت قبلی خود مشکل داشته، باز به او اجازه قضاوت در بازی هفته بعد داده می‌شود؟ یا داوری در دو هفته اول به‌عنوان داور چهارم حضور داشته و در هفته سوم هم قضاوت می‌کند؛ این چگونه نظارتی است!
«وی ای آر» یا کمک‌داور ویدئویی (VAR) را به دلیل تحریم نمی‌توانیم بخریم و اجاره آن هم بسیار سنگین است؛ اما عجیب‌تر این‌که در استفاده از سیستم ارتباط رادیویی داوران، یکی از بارزترین تکنیک‌های نوین ارائه شده در زمینه برقراری ارتباط مستقیم میان داور و کمک‌هایش که اکنون در بسیاری از کشورهای صاحب فوتبال جهان به‌کار گرفته می‌شود نیز دچار مشکل هستیم.
«وی‌ای‌ٱر» را فراموش کنید
علیرضا یزدانی کارشناس داوری درباره اشتباه‌های داوری این فصل از رقابت‌های لیگ برتر به ایرناپلاس گفت: «مباحث بسیاری وجود دارد که تا هفته نهم لیگ برتر داوران ما دچار اشتباه‌های فاحشی می‌شوند. اشکالاتی که در مجموعه کمیته داوران و دپارتمان داوری است، آن‌ها برای رفع هجمه‌هایی که روی داوران وجود دارد تدابیر خاصی که بشود در کوتاه‌مدت آن را برطرف کند در نظر نمی‌گیرند. این روزها صحبت می‌کنم که کمک‌داور ویدئویی نداریم؛ همان‌گونه که می‌دانید تحریم هستیم و در شرایطی قرار گرفته‌ایم که استفاده از «وی‌ای‌آر» یا همان کمک‌داور ویدئویی برای ما مقدور نیست. حتی اگر اکنون هم به‌دنبال گرفتن مجوز این کار باشیم نه در این فصل بلکه نیم فصل دوم لیگ آینده می‌توانیم از آن بهره ببریم؛ پس دیگر بحث استفاده از سیستم «وی‌ای‌آر» را فراموش کنید.»
یزدانی ادامه داد: «باید بیاییم از راه‌های جایگزین استفاده کنیم. بهترین راهکار، استفاده از داوران پشت دروازه است اما نه به شیوه فصل پیش، بلکه استفاده از داورانی که تجربه قضاوت در لیگ برتر را دارند و داورهایی که به یکدیگر اطمینان دارند تا بخشی از مشکلات که در محوطه جریمه داریم و تاثیرگذار در نتایج است و تا کنون هم اتفاق افتاده، را رفع کنیم.»
«اگر خوب دقت کرده باشید اشتباه‌های داوری تا هفته نهم لیگ برتر تقریبا یک شکل است. یعنی مثل هم رخ می‌دهد؛ مانند داور بازی تیم‌های آلومینیوم اراک و نفت مسجدسلیمان، توپ را از بیرون به داخل محوطه جریمه برد و پنالتی گرفت. سه هفته بعد، داور مسابقه نساجی و پدیده در تصمیمی عجیب، خطای داخل محوطه جریمه را بیرون از آن گرفت.«
«منظور از اتفاق‌های یک شکل این است که داور پشت دروازه به آن احاطه دارد و در این‌جا کمک داور نمی‌تواند به داور کمک کند. در بازی پرسپولیس مقابل هوادار، داور پشت دروازه می‌توانست گل دوم هوادار را مردود اعلام کند. یا در بازی استقلال و پرسپولیس باز هم ابن داور پشت دروازه بود می‌توانست خطای پنالتی دقیقه ۸۷ اتفاق افتاد را به داور اعلام کند.»
بین خوب و خوب‌تر نمی‌توانیم خوب‌تر را بگیریم
این کارشناس داوری ادامه داد: «اکنون بین خوب و خوب‌تر نمی‌توانیم خوب‌تر را بگیریم پس بیاییم خوب را اجرا کنیم. البته هزینه دارد اما نه مانند فصل پیش که از داوران کم‌تجربه استفاده کردیم؛ داوران وسط چون به آن‌ها اطمینان نداشتند به نظر کمک‌داور پشت دروازه توجه نمی‌کردند. به‌عنوان مثال اگر قرار است «بیژن حیدری» قضاوت کند، داور پشت دروازه باید «پیام حیدری» باشد که داور وسط به او اطمینان دارد. یا اگر «سیدمهدی سیدعلی» قضاوت می‌کند «اشکان خورشیدی» داور پشت دروازه باشد. منظورم از اطمینان یعنی هم‌سطح بودن داورهای پشت دروازه با داور وسط است.»
وی افزود: «یکی از راهکارهایی که می‌توان از آن استفاده کرد و هزینه‌ای هم ندارد، برقراری ارتباط از طریق «وبینار» (سمینار مجازی) است که بوسیله آن اشکالات داوران را مطرح کنند و راهکارش را نیز به آن‌ها بگویند. داوران ما مشکل جای‌گیری در زمین دارند. این استقرار، دو بخش دارد؛ یکی در زمان بازی و دیگری در زمانی که بازی متوقف است؛ مانند ضربات ایستگاهی یا کرنر.
داور دیدار پرسپولیس و هوادار، جاگیری مناسبی نداشت و به همین دلیل، نه خطای هند گل دوم هوادار را دید و نه خطای بازیکن پرسپولیس روی مدافع حریف را به هنگام گل تساوی این تیم. وقتی ایراد یک داور روی گل دوم هوادار در دقیقه ۵۶ و گل دوم پرسپولیس که در دقیقه ۱+۹۰ بازی زده شد یک شکل است، باید روی این داور کار شود.
ضرورت نظارت پزشکی بر داوران
«علی صفایی» داور خوبی است و تجربه هم دارد اما مشکلی که نه تنها او بلکه ۹۵ درصد داوران ما دارند را کمیته داوران با برگزاری «وبینار» می‌تواند حل کند. مسأله سوم، بخش پزشکی است. در ژاپن سالی دو بار از نظر پزشکی به‌ویژه چشم داورهای خود را چک می‌کنند؛ اما هیچ‌گاه چنین کاری را انجام نمی‌دهیم.»
یزدانی ادامه داد: «تا کنون چند بار سلامتی عروقی، قلبی و چشمی داورها را چک کردیم تا آن‌ها به هنگام قضاوت مشکلی نداشته باشند؟ بیشتر اشتباه‌های داوری ما زیر نور است. حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد داوران ما در زیر نور دچار مشکل هستند! وقتی بحث پزشکی باشد و داورها کنترل شوند شاید بخشی از مشکلات حل شود. در آن صورت داورهایی که سلامتی ندارند یا باید بروند دنبال رفع مشکل‌شان و یا این‌که قضاوت را کنار بگذارند.
«یکی دیگر از مشکلات، استفاده از داوران جوان در کنار داوران باتجربه و سابقه‌دار است. کار خوبی است اما به چیدمان داوری در چند هفته گذشته نگاه کنید؛ برای بازی‌های سروصدادار تیم‌های استقلال، پرسپولیس، سپاهان و جدیدا فولاد که شلوغ‌کاری می‌کند، باید از داوران باتجربه استفاده کرد. به‌عنوان مثال تیم داوری که برای بازی استقلال با پیکان و پرسپولیس با هوادار انتخاب شدند را با یکدیگر مقایسه کنیدو در کنار تیم داوری بازی مس رفسنجان با تراکتور که دو تن از داورها جوان هستند، قرار دهید؛ یا تیم داوری دیدار فولاد با نساجی که داور وسط و کمک اول خوب هستند اما کمک دوم و داور چهارم کم‌تجربه‌ترند.
پرسش من از دپارتمان داوری و آقای افشاریان (رئیس کمیته داوران) این است استفاده از داور چهارمی که حتی یک قضاوت در لیگ یک هم نکرده است آیا می‌تواند در مواقع ضروری جای بیژن حیدری قضاوت کند؟»
این کارشناس داوری افزود: «یکی از وظایف مهم و اصلی داور چهارم، کنترل محوطه‌های فنی تیم‌هاست و همه شلوغ کاری‌ها و اعتراض‌ها به داوری در این محوطه شکل می‌گیرد و به داخل زمین نیز اشاعه پیدا می‌کند. این هم یکی از مشکلاتی هست که وجود دارد و باید بررسی کنیم. ما باید در چیدمان تیم داوری خیلی دقت داشته باشیم. پس ما باید حالا که به «وی ای آر» دسترسی نداریم از داوران پشت دروازه آن هم به شرط استفاده از داوران باتجربه هم‌سطح و لیگ برتری استفاده کنیم. برنامه آموزشی به‌صورت «وبینار» در هر دو یا سه هفته یکبار که داوران بدانند کنترل می‌شوند؛ مبحث توجه پزشکی به‌ویژه چشم خیلی مهم است. چیدمان تیم داوری نیز خیلی کمک می‌کند تا اعتراض‌ها کم‌تر شود.
با توجه به این مسائل، دست‌کم ۳۰ درصد از مشکلات داوری برطرف می‌شود. بقیه مشکلاتی که در ساختار وجود دارد به زمان نیاز است تا کم‌کم حل شود. البته در صورتی که برنامه‌ریزی اصولی داشته باشیم.»